Η χρήση και η κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα στη σύγχρονη κοινωνία και οπωσδήποτε είναι ένα φαινόμενο επιβαρυντικό και καταστροφικό τόσο για την κοινωνία την ίδια όσο και για τα μέλη της. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, συνηθίζαμε να θεωρούμε πως τα ναρκωτικά είναι ένα κακό «μακριά από εμάς», θεωρώντας πως δεν απειλεί την κυπριακή κοινωνία. Η εξέλιξη των πραγμάτων όμως, μας έφερε στο σημείο όπου γονείς, εκπαιδευτικοί και κοινωνικοί επιστήμονες να αντιληφθούμε πως πρόκειται περί υπαρκτού προβλήματος που απειλεί και τα δικά μας παιδιά.
Πολλά γράφονται για τα ναρκωτικά. Περιγράφοντας την φύση, την χρήση και τις παρενέργειες της κάθε ουσίας. Την μορφή της εξάρτησης και αργού θανάτου που δημιουργεί και φυσικά τις μεθόδους θεραπείας και αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος. Λίγα όμως γράφονται για την πρόληψη. Γι αυτόν τον λόγο, διάλεξα στο παρόν κείμενο να ασχοληθώ με τις αιτίες, και την πρόληψη του προβλήματος των ναρκωτικών.
Ο Scott Peck, διακεκριμένος αμερικανός ψυχίατρος και συγγραφέας ξεκινά το περίφημο βιβλίο του «The road less traveled», με την εξής φαινομενικά απλοϊκή, αλλά ουσιώδη διαπίστωση: Life is difficult, η ζωή είναι δύσκολη. Η ζωή είναι δύσκολη Δεν είναι εύκολη η ζωή του ανθρώπου. Εμπόδια, δυσκολίες, απογοητεύσεις βρίσκουμε οι άνθρωποι καθημερινά στον δρόμο μας. Ο πόνος και η ταλαιπωρία είναι κομμάτια αναπόσπαστα της ανθρώπινης φύσης. Ίσως από τότε που πρωτοδαγκώσαμε τον απαγορευμένο καρπό στον κήπο του παραδείσου, «καταδικασθήκαμε» να ταλαιπωρούμαστε καθημερινά. Τα ναρκωτικά και η κάθε μορφής εξάρτηση, αποτελούν εύκολους δρόμους, διαθέσιμες διεξόδους στα προβλήματα του ανθρώπου, στην δύσκολη ζωή του.
Ο Scott Peck, συνεχίζει σε ένα επόμενο βιβλίο του, με τον τίτλο : Furtheralong the road less traveled , στο όγδοο κεφάλαιο να μιλά για την εξάρτηση ως μια «ιερή ασθένεια» (Addiction, The sacred disease,p.136)
I think that people who become slaves to alcohol and other drugs are people who want, who yearn, to go back to Eden who want to reach Paradise, reach Heaven, reach home more than most ..
But ofcourse, one cannot go back to Eden. One can only go forward through the painful desert. The only way to reach home is the hard way. But addicts, who have a terribly yearning to go home, are going the wrong way back instead of forward
«Πιστεύω πως οι άνθρωποι που γίνονται σκλάβοι στο αλκοόλ και σε άλλα ναρκωτικά, είναι άνθρωποι που θέλουν, επιθυμούν, να επιστρέψουν πίσω στην Εδέμ που θέλουν να φτάσουν στον Παράδεισο, τον Ουρανό, να πάνε σπίτι- περισσότερο από τους περισσότερους
Αλλά, φυσικά, ο άνθρωπος δεν μπορεί να πάει πίσω στην Εδέμ. Μπορεί να πάει μόνο μπροστά, διαμέσου της επώδυνης ερήμου. Ο μόνος τρόπος για να πλησιάσει το σπίτι, είναι ο δύσκολος δρόμος. Αλλά οι εξαρτημένοι άνθρωποι, που έχουν μια φοβερή επιθυμία να πάνε σπίτι, πάνε από τον λάθος δρόμο- πίσω αντί μπροστά »
Θεωρώ πως η ουσία του προβλήματος της χρήσης και εξάρτησης ουσιών είναι αυτή. Η εύκολη λύση στα προβλήματα και αδιέξοδα της σύγχρονης εποχής.
Και ποια είναι αυτά τα προβλήματα που σπρώχνουν τους νέους στις εύκολες λύσεις;
Χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας που ενισχύουν το φαινόμενο της χρήσης:
- Κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα
- Κοινωνικά ξεριζώματα, παλιννόστηση, μετανάστευση
- Εξασθένηση κοινωνικών αξιών και θεσμών.
- Αποπροσανατολισμός του εκπαιδευτικού συστήματος
- Αλλαγή στην δομή και στις λειτουργίες της οικογένειας
- Φαρμακευτική κοινωνία
- Καταναλωτισμός
- Μέσα μαζικής ενημέρωσης διαφήμιση
- Διατάραξη ισορροπίας της φύσης αστικοποίηση
- Δυσοίωνες εργασιακές συνθήκες
- Παράταση σπουδών
- Οικονομική εξάρτηση από τους γονείς.
Η κοινωνική πραγματικότητα φαίνεται να είναι αρνητική και να ενισχύει την εμπλοκή σε παρεκκλίνουσες, προβληματικές συμπεριφορές
Οικογένεια:
- Απουσία στενής σχέσης με γονείς
- Έλλειψη παρακολούθησης και εποπτείας του παιδιού
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες του
- Ασυνέπεια στις μεθόδους πειθαρχίας
- Υπερβολική αυστηρότητα ή παραχωρητικότητα
- Υπερβολική συναισθηματική εμπλοκή
- Ακαταλληλότητα των γονιών να λειτουργήσουν ως θετικά πρότυπα μίμησης
Ομάδες συνομηλίκων
Στο παρελθόν, έχει δοθεί μεγάλοι έμφαση στον αρνητικό ρόλο που παίζουν οι ομάδες συνομηλίκων στην μύηση στον κόσμο των ναρκωτικών. Οι σύγχρονες έρευνες όμως αποδεικνύουν, πως είναι περισσότερο οι γονείς αυτοί που ασκούν μια πρώιμη επιρροή στη μίμηση μοντέλων συμπεριφοράς χρήσης ουσιών και στην εκμάθηση αξιών και συνηθειών που σχετίζονται με το αλκοόλ και τα φάρμακα.
Μετά την χρήση έρχονται οι συνομήλικοι, ώστε να γίνουν η κυρίαρχη κοινωνική επιρροή. Με πιο απλά λόγια, τα παιδιά τα οποία επηρεάζονται αρνητικά από το οικογενειακό τους περιβάλλον, τείνουν να επιζητούν την συναναστροφή και την έγκριση από τις παρέες των συνομηλίκων τους, οι οποίες ήδη σχετίζονται με την χρήση.
Η χρήση κάποιας ναρκωτικής ουσίας αποτελεί ένα μέρος του συμπλέγματος των προβληματικών συμπεριφορών και η εμπλοκή σε μια προβληματική συμπεριφορά παρουσιάζει έναν κίνδυνο για εμπλοκή σε άλλες μορφές προβληματικής συμπεριφοράς.
ʼτομο:
Προβλήματα εφηβείας
Ανάγκη για κοινωνική ένταξη, ανακούφιση από προσωπικά προβλήματα.
Τα άτομα που έγιναν χρήστες είχαν θετικές προσδοκίες για τις ουσίες .
ʼρα το άτομο επιλέγει αν θα γίνει χρήστης ή όχι!!!!
Η Κοκκέβη (1987, η χρήση νόμιμων και παράνομων τοξικών ουσιών στην εφηβεία, Σύγχρονα θέματα παιδοψυχιατρικής , Αθήνα, Καστανιώτης) μιλά για ένα φαινόμενο πολυπαραγοντικής προέλευσης.
Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν πως υπάρχει ένας συνδυασμός παραγόντων:
Ψυχολογικών (προσωπικότητα του ατόμου)
Βιολογικών ( χαρακτηριστικά της ουσίας και τα βιολογικά χαρακτηριστικά του ατόμου)
Κοινωνικών ( κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες, οικογενειακό περιβάλλον κ.α.)
Η χρήση ουσιών και η εξάρτηση είναι μια προβληματική συμπεριφορά ( και με αυτήν την έννοια σύμπτωμα βαθύτερων δυσκολιών και προβλημάτων)
Οφείλει να είναι κανείς προσεκτικός όταν μιλά για καταστάσεις κινδύνου, γιατί πολλοί έφηβοι που φαίνεται να αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ουδέποτε προχωρούν σε συμπεριφορά επικίνδυνη για τους εαυτούς τους ή τους άλλους ανθρώπους,
ή εμπλέκονται λιγότερο συγκρινόμενοι με τους συνομήλικους τους ή και ανεμπλέκονται φαίνεται να εγκαταλείπουν πιο γρήγορα από τους άλλους (Jessor, 1992, problem behavior and psychosocial development: a longitudinal study of youth, New York, Academic Press
Ο Scott Peck αναφέρει πως
What haracterizes mental health is not the absence of crises, but the ability to meet our crises early!
Ότι χαρακτηρίζει την ψυχική υγεία, δεν είναι η απουσία κρίσεων, αλλά η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις μας εγκαίρως!
Και εκεί ακριβώς έγκειται η πρόληψη στο τομέα των εξαρτησιογόνων ουσιών.
Πώς το αναπτύσσουμε αυτό;
Πώς βοηθούμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν ως δυνατοί χαρακτήρες με ικανότητες να αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τα προβλήματα τους και να αντιστέκονται στα ναρκωτικά;
θετικές επιδράσεις της οικογένειας:
- Δεσμός
- Συναισθηματική σύνδεση , καλές διαπροσωπικές σχέσεις
- Συμμετοχή σε οικογενειακές δραστηριότητες
- Αισθήματα ασφάλειας και αποδοχής
- Εκπαίδευση σε αξίες
- Καλή διαχείριση του άγχους
- Μοίρασμα ευθυνών
- Έκφραση συναισθημάτων
- Βαθειά επικοινωνία με κύριο χαρακτηριστικό την δυνατότητα αυτοαποκάλυψης σκέψεων (ανησυχιών) μεταξύ γονιών και παιδιών
Πέραν των καλών διαπροσωπικών σχέσεων και την παροχή συναισθηματικής ασφάλειας στα παιδιά, η οικογένεια, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά της να αποκτήσουν μια έξη, μια στροφή προς την πνευματικότητα, την ενασχόληση με την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου. Αυτό επιτυγχάνεται πρώτιστα μέσα από το προσωπικό μας παράδειγμα. Τα παιδιά μας, όταν μας παρατηρούν εμάς να δίνουμε έμφαση στην καλλιέργεια της ψυχής και όχι μόνο του σώματος μας, στην ανάπτυξη του μυαλού και της σκέψης μας, να αντιστεκόμαστε στην εμπορικοποίηση της ζωής και των αξιών της, να απορρίπτουμε τον καταναλωτισμό, τότε παίρνουν ουσιώδη μαθήματα από εμάς ώστε να μας μιμηθούν σε αυτές μας τις προσπάθειες.
Το να πουν ΟΧΙ στα ναρκωτικά τα παιδιά μας, έγκειται καθαρά σε μια προσωπική τους απόφαση. Κανείς άλλος δεν μπορεί να το πάρει αυτήν την απόφαση για τα ίδια. Δεν μπορούμε εξάλλου να βρισκόμαστε συνέχεια μαζί τους, σε κάθε στιγμή, ώστε να τους υπερπροστατεύουμε από κάθε κίνδυνο! Η μεγάλη πρόκληση για τους γονιούς και τους εκπαιδευτικούς στο θέμα της πρόληψης του εθισμού στις ναρκωτικές ουσίες, είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν αυτή την ισχυρή θέληση ώστε να μπορούν να πάρουν την θαρραλέα απόφαση, να αντιμετωπίσουν τα όποια προβλήματα τους, τα οποία είναι διαφορετικά για το κάθε παιδί, χωρίς να φοβούνται τον κόπο και να δειλιάζουν μπροστά στον πόνο που απαιτεί η αυθεντική ζωή.
Η ζωή είναι δύσκολη, όλοι έχουμε προβλήματα, το πώς τα αντιμετωπίζουμε όμως, μπορεί να μας οδηγήσει στον προσωπικό μας παράδεισο, αυτόν της υπεύθυνης διαβίωσης με τις χαρές που δύσκολα κατακτούμε, αλλά είναι αυθεντικές και διαρκείς, ή στον ψεύτικο παράδεισο των ναρκωτικών ουσιών με τα θανατηφόρα αποτελέσματα τόσο σε σωματικό όσο και ψυχικό επίπεδο.
Τι λέει αυτό το ευφάνταστο διαφημιστικό σλόγκαν ενάντια στα ναρκωτικά; ΔΙΑΛΕΓΩ ΤΗΝ ΖΩΗ. Ας διαλέξουμε την ζωή, λοιπόν. Την ζωή που είναι δύσκολη, αλλά αξίζει τον κόπο να αγωνιστούμε για αυτήν και μέσα σε αυτήν. Η χαρά της δημιουργίας και της επίτευξης των στόχων μας, της υπερπήδησης των δυσκολιών μας δεν συγκρίνεται με την ψεύτικη και τόσο σύντομη ηδονή της όποιας ναρκωτικής ουσίας.
Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος
Δεν σου άρεσε να σε φωτογραφίζουν… Μισούσες τις κάμερες… Σου ήταν αδιάφορη η δημοσιότητα… Χαιρόσουν με τη χαρά του κάθε ακροατή και συμπονούσες τον πόνο του… Γιάννα… Όταν 9 χρόνια πριν ήρθα στη Λευκωσία, άγνωστη μεταξύ αγνώστων, ήσουν από τους πρώτους ανθρώπους που μου έτειναν το χέρι… Καταξιωμένη, πρώτη ραδιοφωνική παραγωγός εσύ, μικρή άγνωστη ψυχολόγος εγώ… Ήσουν πάντα όμως επί ίσοις όροις… Απλή, καταδεκτική, ανθρώπινη, μανούλα, αδελφή και φίλη… Σαν παιδί που ανοίγει χριστουγεννιάτικο δώρο, κάθε φορά που διάβαζες τα μηνύματα από τους ακροατές στον υπολογιστή… Χανόσουν, χαμογελούσες, κουνούσες το κεφάλι, ενθουσιαζόσουν… Αυθεντική ως το κόκκαλο κι αντάρτισσα… Αλλά και ψυχούλα. Μην καπνίζεις, μου έλεγες, να σε έχουμε… Εσύ δεν κάπνιζες ψυχή μου, κι όμως δεν σε έχουμε πια Την πρώτη φορά που μιλήσαμε στο τηλέφωνο, τη θυμάμαι σαν χθες, πρέπει να ήταν αρχές του 2005, μιλούσαμε για μιάμιση ώρα… Πω πω, δεν κατάλαβα πως πέρασε η ώρα, μου είπες… Ούτε εγώ το κατάλαβα, αλήθεια… Τότε δεν ήξερα τίποτα για σένα, απλώς μια γλυκεία φωνή από το ραδιόφωνο… Πολλές άλλες συνομιλίες ακολούθησαν, κάποιες δημόσιες, άλλες ιδιωτικές. Σε καταλαβαίνω, μου έλεγες, που παραιτήθηκες από το δημόσιο. Εμένα με διόρισαν και δεν πήγα. Έχει πολλές άραγε σαν εμάς; Όχι, Γιάννα μου, πολλές σαν εσένα δεν έχει, για αυτό και ξεχώρισες από την αγάπη του κόσμου, ήσουν πρώτη κι είχες την ταπείνωση του τελευταίου… Πού είσαι τώρα; Έφυγες ανήμερα γιορτής σαν κάθε αγιασμένο… Έφυγες και δεν πρόλαβα να σου πω αντίο… Θα σε έπαιρνα την Πέμπτη τηλέφωνο, όπως κανονίσαμε… Χωρίς τον ξενοδόχο προφανώς…
Σου άρεσε μου είπες που ηρέμησα και ρωτούσες πού το βρίσκω το γέλιο μου. Το βρίσκω στην πίστη σε παναθρώπινες αξίες, όπως αυτές που τόσο πιστά υπηρέτησες… Δεν ξέρω αν θα αντέξω να έρθω στην κηδεία σου… Δεν θα αντέξω αν τύχει να ακούσω ανθρώπους που σε πόνεσαν όσο ήσουν ζωντανή να σε εξαίρουν πεθαμένη. Το μισώ αυτό πιο πολύ κι απ’ τον ίδιο το θάνατο….
Γελάω αύριο στο Mega. Μην με παρεξηγήσεις… Είναι κονσέρβα η εκπομπή… Γυρισμένη προτού φύγεις… Αντίο, καλή μου… Αγαπώ σε… Α! Και Χρόνια Πολλά… Δεν θα είσαι εδώ σωματικά να δεις αυτό που περιμέναμε… Την ανάκαμψη της Κύπρου μας… Την πνευματική…
Είναι από τις σπάνιες φορές που παρακολουθώ τηλεόραση μαζί με τα παιδιά. (Κι αυτό όχι γιατί είμαι εναντίον της κοινής τηλεθέασης, πόσο μάλλον τη θεωρώ ιδιαίτερα χρήσιμη, αλλά επειδή όταν αυτά επιτέλους ησυχάσουν μπροστά στις αγαπημένες τους σειρές τότε εγώ βρίσκω το χρόνο να κάνω τις δουλειές του νοικοκυριού.) Την ώρα των διαφημίσεων των απορρυπαντικών από την οθόνη μας παρελαύνουν διάφορες πρωταγωνίστριες 3 σε 1: η σέξι αδύνατη κοπέλα με τα μικροσκοπικά εσώρουχα, η καλή νοικοκυρά και η χαρωπή μητέρα με τα τέλεια αψεγάδιαστα παιδιά.
Γυρίζω και κοιτάζω τα παιδιά μου να κυλιούνται ανελέητα στον πολιορκημένο καναπέ με τα ρούχα τους λερωμένα από χυμούς και σοκολάτες, να πιάνονται στα χέρια με την παραμικρή αφορμή, το σπίτι μου να είναι καθημερινά σε κατάσταση βομβαρδισμού κι εμένα τόσο άκομψη και βαρετή μέσα στις φόρμες μου αχτένιστη, άβαφη και με τα νεύρα υπ ατμόν. Γιατί δε μοιάζω στην κυρία από τη διαφήμιση; Μήπως δεν τα καταφέρνω τελικά; Πόσο καλός γονιός είμαι;
Η εποχή μας μας επιβάλλει περισσότερο από ποτέ άλλοτε να είμαστε πρότυποι γονείς. Σούπερ μαμάδες και πατεράδες. Αμάν πια, τόσες διαλέξεις ψυχολογίας παρακολουθήσαμε, τόσες εκπομπές είδαμε, τόσα βιβλία πρακτικής γονεϊκότητας διαβάσαμε.
Γιατί δεν τα καταφέρνουμε όμως κι εμείς και τα παιδιά μας να γίνουμε τέλειοι;
Πρώτον επειδή δεν υπάρχει τέλειος γονιός, μόνο κόπος δίχως τέλος. Το να είσαι γονιός δεν είναι ένα φανταστικό ταξίδι θεαματικών αποκαλύψεων και συνεχούς ευχαρίστησης. Το να είσαι γονιός σημαίνει ένας συνεχής αδιάκοπος κουραστικός αγώνας. Αυτό βέβαια δεν το δείχνουν οι λαμπερές διαφημίσεις ούτε το αναγνωρίζουν οι άλλοι γύρω μας. Όλοι ζητούν από τους γονιούς τελειότητα και υψηλές αποδόσεις. Τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι των παδιών τους, οι γείτονες, οι φίλοι, οι συγγενείς.
Δεύτερον επειδή είμαστε άνθρωποι και υπάρχουν όρια στα συναισθηματικά και τα ενεργειακά μας αποθέματα. Μέχρις ενός σημείου μπορούμε να κουραστούμε. Μέχρις ενός σημείου μπορούμε να αντέξουμε. Μετά βέβαια, μπορούμε σίγουρα να είμαστε τέλειοι γονείς επειδή θα είμαστε πεθαμένοι! Είπαμε : τέλειος ίσον κάποιος που έφτασε στο τέλος. Επιτρέψτε μου το μαύρο χιούμορ. Εδώ μιλούμε για μαύρες πραγματικότητες.
Στους παλιούς «καλούς» καιρούς η Ψυχολογία και οι γνώμες των ψυχολόγων για το ανάγιωμα (ανατροφή) των παιδιών μας ήταν άγνωστες στους πολλούς γονείς στην Κύπρο. Οι γονείς μεγάλωναν τα παιδιά τους όπως τους είχαν μάθει οι δικοί τους γονείς χωρίς φόβο και ενοχές. Τα παιδιά δεν είχαν ούτε το θάρρος ούτε το δικαίωμα να αμφισβητήσουν τις μεθόδους των γονιών τους. Οι γονείς ένιωθαν ενδυναμωμένοι στο φυσικό τους ρόλο και τα παιδιά ένιωθαν ασφάλεια και σταθερότητα με γονείς που ήταν σίγουροι για τις αποφάσεις τους.
Σήμερα οι γονείς είναι αποδυναμωμένοι και κατατσακισμένοι από τις πραγματικότητές τους και τη συνεχή αμφισβήτηση της ικανότητάς τους. Καταπλακώνονται από ενοχές και καταντούν να μεγαλώνουν κακομαθημένα παιδιά χωρίς σαφή όρια τάξης και ευνομίας. Ο γνωστός κύπριος ψυχίατρος Τάκης Ευδόκας στο βιβλίο του «Οδηγός Ψυχικής Υγείας για γονείς και εκπαιδευτικούς» (Λευκωσία 2004, σελ.41) αναφέρει: « Φαίνεται πως στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια εξαφανίστηκε η έννοια των δικαιωμάτων των γονιών. Μόνο υποχρεώσεις έχουν. Τρέχουν οι γονείς όλα τα απογεύματα να μεταφέρουν τα παιδιά τους από το ένα φροντιστήριο στο άλλο. Τα πάντα θα προσφέρουν στην κακώς νοούμενη ευημερία των παιδιών τους Ήταν μέσα σ αυτή την ατμόσφαιρα, όταν πριν είκοσι περίπου χρόνια μου τηλεφώνησαν να δώσω διάλεξη σε γονιούς για τα παιδιά και αρνήθηκα, λέγοντας «αν πρόκειται να γίνει Σύνδεσμος Προστασίας Γονιών από τα Παιδιά» τότε ευχαρίστως έρχομαι. Και έκτοτε σταμάτησα τις ομιλίες για παιδιά. Νομίζω είναι καιρός να διεκδικήσουν και ορισμένοι γονείς τα δικαιώματά τους. υπάρχει το μέτρο για όλα , όπως και για τα παιδιά».
Πόσο τέλειος γονιός είμαι; Ευτυχώς δεν είμαι τέλεια. Δεν έχω φτάσει ακόμα στο τέλος. . . Κι ούτε θέλω να φτάσω. Λέω όχι όταν κρίνω πως χρειάζεται, αφήνω το σπίτι ασκούπιστο και ασφουγγάριστο μέχρι να ξανάρθει η κοπέλα που καθαρίζει, αφήνω τα παιδιά στην babysitter και βγαίνω έξω και διασκεδάζω με το σύντροφό μου όποτε νιώσω την ανάγκη, βάζω ως προτεραιότητα τη δική μου ισορροπία και ευημερία. Αν εγώ γίνω χίλια κομμάτια, αν φτάσω στο ύψιστο σημείο της αντοχής μου, αν αρρωστήσω σωματικά και ψυχολογικά τότε δε θα είμαι καθόλου καλός γονιός. Δεν είναι έτσι;
το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά το 2006
Το φαινόμενο της «τύχης» και του «διαβάσματός» της είναι πολύ παλιό. Χρονολογείται από την αρχή του κόσμου. Πάντα οι άνθρωποι ήθελαν να ξέρουν το μέλλον τους και ένιωθαν σιγουριά και εξασφάλιση εάν πίστευαν πως αυτό ήταν γραμμένο από πριν, δηλαδή προδιαγεγραμμένο, άρα δεν θα έφταιγαν αυτοί για οτιδήποτε θα πήγαινε στραβά και ούτε θα χρειαζόταν να προσπαθήσουν και να ταλαιπωρηθούν για την ευτυχία τους.
ʼλλο πράγμα όμως ο εφησυχασμός και άλλο η πραγματικότητα. Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Δημιουργούμε εμείς το μέλλον μας ή αυτό φτιάχνεται από μόνο του; Εξαρτιόμαστε από τα γραμμένα, τους άλλους ή τον εαυτό μας;
Θα γράψω για την προσωπική μου πίστη. Σε αυτά τα θέματα το τι πιστεύει ο καθένας είναι προσωπικό και έχει να κάνει με τον τρόπο που αναλύει και ερμηνεύει την πραγματικότητα.
Πιστεύω πως τίποτα δεν είναι γραμμένο πουθενά αλλού εκτός από το υποσυνείδητο μυαλό μας. Οι επιθυμίες μας, οι φόβοι μας, οι ελπίδες μας, τα όνειρά μας, τα τραύματά μας και ο τρόπος που τα αντιμετωπίζουμε ή όχι, διαμορφώνουν την πραγματικότητά μας και το μέλλον μας. Μπορεί να δηλώνουμε πως θέλουμε να κάνουμε κάτι, πως επιθυμούμε να πετύχουμε στην δουλειά μας για παράδειγμα, και αυτό να μην γίνεται. Γιατί; Γιατί ακόμα και αν τα χείλη μας προφέρουν την πρόθεση να κινηθούμε προς μια κατεύθυνση, εάν μέσα στο υποσυνείδητό μας έχουμε στοιχεία που να μπλοκάρουν αυτήν την κίνηση, τότε δεν θα επιτευχθεί. Δεν θα πετύχει. Και η λέξη επιτυγχάνω υπονοεί, κατά την άποψή μου, πως ανεβαίνω πάνω στην τύχη μου. Επί +τύχη είναι τα δύο συνθετικά αυτού του ρήματος. Δηλαδή επεμβαίνω στην τύχη μου, την αλλάζω, την διαμορφώνω.
Διαμορφώνουμε δηλαδή την τύχη μας είτε θετικά είτε αρνητικά. Την διαμορφώνουμε θετικά εάν τα κίνητρά μας για την πρόοδό μας είναι ισχυρά και είμαστε προσανατολισμένοι προς μια θετική κατεύθυνση για τον εαυτό μας. Αγαπούμε τον εαυτό μας, πιστεύουμε στην αξία μας και θέλουμε το καλό μας. Έχουμε κατανικήσει τα αισθήματα μειονεξίας και ανασφάλειας και έχουμε καθαρίσει την ψυχή μας, το υποσυνείδητό μας από τους φόβους μας. Τους γνωρίσαμε, συμφιλιωθήκαμε με αυτούς και έχουμε αλλάξει στάση απέναντί τους.
Από την άλλη μεριά μπορεί να διαμορφώνουμε αρνητικά την τύχη μας όταν είμαστε γεμάτοι φόβο και αμφιβολίες για τον εαυτό μας και την αξία μας, όταν διστάζουμε να προχωρήσουμε μπροστά, όταν είμαστε πεπεισμένοι πως θα αποτύχουμε και δεν θα τα καταφέρουμε σε ο,τι δοκιμάζουμε. Σαν να δυναμιτίζουμε έτσι κάθε προσπάθειά μας για πρόοδο και αλλαγή. Ενώ θέλουμε να έρθουν θετικά πράγματα στη ζωή μας, υποσυνείδητα τα κλωτσούμε μακριά μας με την αρνητική μας στάση και τη μιζέρια μας.
Δεν διερωτηθήκατε ποτέ γιατί « τα λεφτά παν στα λεφτά» και οι χαρές στους χαρούμενους; Γιατί οι επιτυχίες ακολουθούν τους αισιόδοξους ανθρώπους έστω κι αν αυτοί έχουν λιγότερα προσόντα από τους απαισιόδοξους; Η στάση ζωής του ανθρώπου που διαμορφώνεται από το υποσυνείδητό του, δημιουργεί και τις θετικές ή αρνητικές εκβάσεις στο μέλλον του.
Καλά, θα μου πείτε, εμείς να γίνουμε θετικοί κι αισιόδοξοι. Τι γίνεται όμως με τους άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον μας; Στην οικογένειά μας, την εργασίας μας… Η δική τους στάση δεν επηρεάζει και το δικό μας μέλλον; Τι γίνεται εάν αυτοί για οποιονδήποτε λόγο δυναμιτίζουν τις δικές μας προσπάθειες και προσπαθούν και μας δημιουργούν προβλήματα; Μπορώ εγώ να ελέγξω την γυναίκα μου να μην με απατήσει, για παράδειγμα; Ή τον εργοδότη μου να μην με απολύσει; Μπορώ να μπω στο μυαλό του άλλου, στο δικό του υποσυνείδητο και να τον σταματήσω από του να με αδικήσει και να με βλάψει;
Ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε , όταν ζούμε ή εργαζόμαστε με άλλους ανθρώπους μαζί, τότε επικοινωνούμε μαζί τους όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα. Δεν επικοινωνούμε δηλαδή μόνο προφορικά. Επικοινωνούμε και με την γλώσσα του σώματος, και με τον τόνο της φωνής μας και με ένα σωρό άλλα σημεία τα οποία προσλαμβάνει το υποσυνείδητο του συνομιλητή μας και επηρεάζεται από την δική μας ψυχολογική κατάσταση και στάση ζωής. Μεταφέρουμε δηλαδή στους άλλους την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία μας, την βεβαιότητά μας για επιτυχία ή τον φόβο μας για αποτυχία και αλυσιδωτά δημιουργούμε όλοι μαζί την κατάσταση που ονομάζουμε παρόν και μέλλον.
Ακόμα και στην περίπτωση του ζευγαριού και της απάτης, υπάρχουν ένα σωρό σημάδια πως ένα άτομο είναι ακατάλληλο για εμάς από την αρχή, ή πως μια σχέση δεν πάει καλά και χρειάζεται βοήθεια και θεραπεία, τα οποία αν έχουμε ανοιχτά τα μάτια της ψυχής μας να τα δούμε χωρίς φόβο και πάθος μπορούμε να προλάβουμε να μην δημιουργηθούν δυσάρεστες καταστάσεις. Ή τουλάχιστον να πάρουμε κι εμείς συνειδητά μέρος στις αλλαγές και τις εξελίξεις. Να μην βρισκόμαστε μπροστά σε απρόοπτα.
Συνήθως οι άνθρωποι όμως φοβόμαστε να κοιτάξουμε την αλήθεια κατάματα. Προτιμούμε να φορούμε τα χρωματιστά γυαλιά της απάθειας και της ανειλικρίνειας και να θεωρούμε πως όλα πάνε καλά και ξαφνικά έρχονται και μας βρίσκουν κακά από την κακή μας μοίρα σταλμένα κι όχι από τις συνειδητές και υποσυνείδητες αποφάσεις και πράξεις μας. Αρνούμαστε να δούμε τις «κολοσυρμαθκιές του κούφου» και προτιμούμε να ξαφνιαζόμαστε επικίνδυνα όταν συναπαντήσουμε τον ίδιο…
Επειδή όμως δεν συμπαθώ καθόλου τις δυσάρεστες εκπλήξεις, φίλοι μου, δεν θέλω να ευχηθώ τίποτα άλλο σ εσάς και στον εαυτό μου, παρά να αδράξουμε την μοίρα μας στα χέρια μας και να επι-τύχουμε!!
Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος