Μισέ άνθρωπε,
κι εκεί που νόμιζες πως τον είχες νικήσει τον ολόκληρο άνθρωπο και πως τον είχες κατακερματίσει, πως κατάφερες επιτέλους να τον φιμώσεις και «να του διδάξεις ένα και δυο και χίλια μαθήματα» έρχεται η στιγμή που ανακαλύπτεις με τρόμο πως κανένα κόλπο σου δεν έπιασε. Κανένας εκφοβισμός. Καμιά απειλή, καμία ψυχολογική, συναισθηματική ή όποιου είδους καλυμμένη βιαιοπραγία.
Ο ολόκληρος άνθρωπος πήρε τον χρόνο του και ανασυντάχθηκε. Πόνεσε που τον πλήγωσες, ενοχλήθηκε που τον πολέμησες με φανερά και αφανή μέσα, χάλασε η ηρεμία του, η γαλήνη, η μακαριότητα του. Και χρειάστηκε να πενθήσει για αυτό. Να κλάψει, να παραπονεθεί, να τα πει στον ψυχολόγο του, στον άνθρωπο του, να τα δει άγρια όνειρα και τρομακτικά. Να αποβάλει την τοξικότητα σου με όποιο τρόπο από το σύστημα του. Μπορεί να ασθένησε και το δέρμα του, να πόνεσε το στομάχι του, να εμφάνισε κάποια ασθένεια που είχε ήδη γραμμένη στο DNA του, αλλά αν δεν εμφανιζόσουν εσύ και ο άθλιος πόλεμος σου προς το πρόσωπο του, να μην την εμφάνιζε ποτέ.
Πένθησε και για αυτά, τα σημάδια στο σώμα από την αχρείαστη και άνιση μάχη, τις ουλές του, για τις οποίες δεν νιώθει καμιά περηφάνια, μόνο αυθεντική λύπη για τόση ανθρώπινη ενέργεια που πήγε χαμένη σε κακίες. Ο ολόκληρος άνθρωπος δεν προγραμμάτιζε να σε συναντήσει, δεν το ήθελε, δεν το επιδίωξε. Βρέθηκες εκεί στον δρόμο του ξαφνικά να κραδαίνεις το σπαθί πάνω από το κεφάλι του και όσων αγαπά. Δεν τον είχαν μεγαλώσει με την γνώση πως οι άνθρωποι μπορεί να γίνονται άγρια θηρία και να θέλουν να κατασπαράξουν τον άλλον μόνο και μόνο επειδή τους ενοχλεί η μακαριότητα του.
Η μακαριότητα, μισέ άνθρωπε, μισάνθρωπε, είναι μια πνευματική αρετή στην οποία φτάνεις μέσα από μακρόχρονο πνευματικό αγώνα. Αυτόν που προφανώς δεν σου έμαθαν οι γονείς σου και δεν είχες ποτέ την επιθυμία να μάθεις μόνος σου μεγαλώνοντας. Είναι φανερό πως προσεγγίζεις την γνώση μόνο χρησιμοθηρικά. Μαθαίνεις πράγματα για να βγάζεις χρήματα και για να καθιερώνεσαι σε μια υλιστική κοινωνία. Όπου μετράει το μέγεθος του σπιτιού σου, του μισθού σου και των καταθέσεων σου ως αξία και τίποτα άλλο. Ίσως και τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα των παιδιών σου, τα οποία δυστυχώς θέλεις να λειτουργούν ως δορυφόροι και εξαρτήματα σου.
Μισέ άνθρωπε, άνθρωπε της ύλης, μισάνθρωπε, η μακαριότητα δεν υποκλέπτεται. Αν καταφέρεις να χαλάσεις την μακαριότητα ενός ολόκληρου ανθρώπου δεν θα την κερδίσεις αυτόματα εσύ. Εσύ θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό και άδειο, επειδή οι πνευματικές αρετές δεν λεηλατούνται.
Νόμιζες πως τα κατάφερες. Για ένα χρόνο, δύο, τρία και τέσσερα σιώπησε ο ολόκληρος άνθρωπος. Σταμάτησε να προσπαθεί να σε καταλάβει, σταμάτησε να προσπαθεί να σε προσεγγίσει, σταμάτησε να χορεύει στο σφύριγμα σου. Δεν σημαίνει όμως και πως χάθηκε ή πως φιμώθηκε ή πως σε φοβήθηκε ή πως υπέκυψε στον εκφοβισμό και την τρομοκρατία σου. Όχι. Περίμενε και θα δεις. Όταν έχει κάνει τον κύκλο του, όταν έχει γιατρέψει τον εαυτό του με την βοήθεια του ψυχολόγου του και τον προσωπικό του πνευματικό αγώνα θα επανέλθει. Και θα λάμψει όπως λάμπει η αλήθεια. Θα φωτίσει τα σκοτάδια, θα φανερώσει τις συνομωσίες σου και τις παγίδες που εντέχνως νόμιζες πως του έστηνες. Γιατί ο ολόκληρος άνθρωπος δεν είναι χαζός. Όχι. Απλώς δίνει το προνόμιο της αμφιβολίας σε αυτούς που γνωρίζει για πρώτη φορά. Σου έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστείς, να συνυπάρξεις, να υπάρχετε και οι δύο μαζί στον ίδιο κόσμο. Υπάρχει χώρος για όλους. Όχι. Εσύ τα ήθελες όλα δικά σου. Να εξαφανίσεις, να εξοντώσεις τον ολόκληρο άνθρωπο, για να μην φαίνεται πως εσύ είσαι μισός.
Όχι, ο ολόκληρος άνθρωπος δεν θα σε εξοντώσει. Καμία σχέση. Θα φροντίσει να απολαύσεις τις νόμιμες συνέπειες των πράξεων σου, χωρίς καμία ενοχή, αλλά και καμία λύπηση. Επειδή είμαστε όλοι ενήλικες. Μισοί και ολόκληροι. Και ο καθένας επιλέγει τις πράξεις του.
Καληνύχτα.

Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος που να οδηγεί στην ηρεμία του μυαλού, στην ψυχική ευεξία, στην ησυχία, στην χαρά.
Δεν μπορείς εύκολα να αποσείσεις από την πλάτη σου ένα παρελθόν τραυματικό. Να γλιτώσεις από τους φόβους σου, τα κομπλεξιλίκια σου, τις ανασφάλειες, τις μικρότητες, τους δυνάστες σου.
Αυτές τις φωνάρες μέσα στο μυαλό σου που σου υποδεικνύουν εμμέσως αλλά σαφώς πως δεν αξίζεις να χαίρεσαι, δεν αξίζεις να ζεις, δεν αξίζεις να υπάρχεις.
Επειδή τάχα είσαι πολύ λίγος, ψεύτικος, ένας καλά κρυμμένος απατεώνας.
Εκείνη η μάνα που ποτέ δεν σε επαίνεσε. Εκείνος ο δάσκαλος που πάντα έβρισκε κάτι αρνητικό για σένα να πει. Εκείνα τα παιδιά στο σχολείο που σε κορόιδευαν. Εκείνη η γιαγιά που προτιμούσε το άλλο εγγόνι. Εκείνος ο πατέρας που σε αγνοούσε. Εκείνος ο σύντροφος που σε ακύρωνε. Εκείνος ο εργοδότης που σε εκμεταλλευόταν. Εκείνος ο φίλος που σε έκανε παρέα μόνο και μόνο για να παίρνει από σένα και ποτέ να δίνει. Εκείνη η περίοδος που ήσουν αιχμάλωτος, εκείνη η περίοδος που ήσουν θύμα, εκείνη η φάση που πίστευες πως δεν αξίζεις τίποτα περισσότερο από ψίχουλα και πως και αυτά τα λίγα που πλήρωνες με αίμα ήταν και πολλά σου.
Μεγαλώνουμε, ωριμάζουμε, καταλαβαίνουμε την αξία μας, έρχονται άνθρωποι στην ζωή μας που μας την υποδεικνύουν, μαθαίνουμε πως είμαστε κι εμείς άνθρωποι και έχουμε δικαιώματα.
Όμως, συχνά-πυκνά έρχεται από μέσα μας μια αρνητικότητα, μια τοξικότητα, οι «δαίμονες» μας που μας βάζουν τρικλοποδιές, που μας καθιστούν αυτοκαταστροφικούς.
Κι αυτούς τους «δαίμονες» θέλουμε να τους αποφύγουμε. Να μην τους σκεφτόμαστε, να μην τους φέρνουμε συνειδητά στην επιφάνεια. Να μην μιλάμε για αυτούς, να μην σκεφτόμαστε για αυτούς, να μην νιώθουμε κάτι απευθείας για αυτούς. Κλείνουμε τα μάτια και θέλουμε να πιστεύουμε πως δεν υπάρχουν. Είναι όμως εκεί. Ζουν μέσα στο υποσυνείδητο μας αχαλίνωτοι, κι όσο εμείς τους αγνοούμε και τους απωθούμε, τόσο περισσότερη δύναμη αποκτούν στον ψυχισμό μας και επηρεάζουν το συναίσθημα μας. Το συναίσθημα μας που είναι αυτό που βγαίνει κατευθείαν από την ψυχή. Αρετουσάριστο. Δεν επιλέγεις τι θα νιώσεις. Απλώς το νιώθεις. Προτού προλάβεις με την σκέψη να το αναχαιτίσεις.
Όσο λιγότερη επαφή και γνώση έχει ο άνθρωπος με το υποσυνείδητο του, τόσο πιο απρόβλεπτος γίνεται. Και για τον εαυτό του και για τους άλλους. Δεν ξέρει πότε θα θυμώσει, πότε θα χαλαστεί, πότε θα νιώθει χάλια, πότε θα ξεσπάσει. Δεν γνωρίζει. Επειδή στο μυαλό του μέσα κάνουν κουμάντο οι «δαίμονες» του ανεξέλεγκτοι. Επειδή φοβάται να τους δαμάσει. Φοβάται να τους αντιμετωπίσει.
Θέλει να αποφύγει τον κόπο του να νιώσει πόνο. Να νιώσει πόνο συνειδητά κι επίτηδες όταν αφήνει να μπει θεραπευτικά το μαχαίρι ως το κόκκαλο για να καθαρίσει την πληγή από το πύον. Προτιμά να βάζει επιδέσμους στην πληγή που μέσα κακοφορμίζει ασταμάτητη, βάζει μακιγιάζ στο δέρμα, να μην φαίνεται η εξωτερική αλλοίωση. Το μέσα όμως μένει. Κι ανεξέλεγκτο θεριεύει.
Και είναι κρίμα ο άνθρωπος με την πληγή. Χαλά η διάθεση του, η ψυχική του υγεία, οι σχέσεις του, τα σχέδια του, τα όνειρα του κι αυτός είναι απλώς κρίμα. Κρίμα. Θύμα.
Θύμα όχι των «δαιμόνων» του. Της απροθυμίας του να τους ξεμπροστιάσει, να τους πιάσεις από τα μαλλιά, να τους την πει, να τους απογυμνώσει από όποια δύναμη έχουν στον ψυχισμό του.
Μα δεν θέλω να μιλάω για αυτά που με πληγώνουν θα πει ο άνθρωπος που είναι κρίμα. Δεν με λυπάσαι να μου τα επαναφέρεις;
Όταν δεν μιλάς για αυτά που σε πληγώνουν, μιλούν από μόνα τους. Και δεν το παίρνεις είδηση. Και κάποια στιγμή θα μείνεις χωρίς καθόλου φωνή. Θα μιλούν αυτά για σένα και θα είσαι ο φορέας της τοξικότητας τους. Και θα είσαι και κρίμα.
Και δεν θα σε λυπάμαι.
Επειδή μπορείς να δαμάσεις τα θηρία. Αλλά τεμπελιάζεις και κλαίγεσαι.
Εγώ μπορώ να χαμογελώ, επειδή γνωρίζω τους δαίμονες μου, πάλεψα και θα παλέψω αμέτρητες φορές μαζί τους, τους αναγνωρίζω, τους δίνω χώρο συνειδητά. Ζω μαζί τους χαλιναγωγώντας τους καθημερινώς. Όσο κουραστικό κι αν είναι.
Επειδή η ζωή με έμαθε πως better the devil you know, than the one you don’t know. (Αγγλικό ρητό: καλύτερος ο δαίμονας που γνωρίζεις, παρά αυτός που δεν γνωρίζεις).

Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος και συγγραφέας.

Φίλε γονιέ,
Σου γράφω αυτό το σύντομο κείμενο απόψε, με πολλή αγάπη.
Το γράφω για να το διαβάσω κι εγώ.
Σήμερα στην εκπομπή μιλήσαμε για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Για θύτες, για θύματα και για απαθείς παρατηρητές.
Και η σκέψη που με απασχολεί είναι η εξής:
Τα παιδιά μας είτε κακομαθημένα είτε καλομαθημένα, είτε παραχαϊδευμένα είτε παραμελημένα, είτε θύτες είτε θύματα, είτε απαθείς παρατηρητές, δεν θα είναι για πάντοτε παιδιά. Δεν θα «προστατεύονται» και να δικαιολογούνται πάντοτε από την ηλικία τους. Κάποια στιγμή θα μεγαλώσουν και θα κληθούν να λειτουργήσουν σε ένα κόσμο ενηλίκων. Όπου καμιά μαμά και κανένας μπαμπάς δεν θα είναι εκεί συνέχεια για να τους ξεμπλέκει, να τους καλύπτει, να τους προστατεύει ή να τους παρηγορεί. Δεν θα είμαστε εκεί να τους διαβεβαιώνουμε πως είναι τα καλύτερα παιδιά του κόσμου ή πως δεν φταίνε για τίποτα ή πως φταίνε για όλα. Κάποια στιγμή φεύγουμε εμείς από την εικόνα. Και είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο και υγιές να φύγουμε από την εικόνα. Γιατί εννοείται πως δεν θα ζήσουμε αυτοκόλλητοι μαζί τους ως τα βαθιά μας γεράματα. Ναι; Συμφωνούμε;
Εάν λοιπόν στο σπίτι μας έχουμε ένα μικρό ταραξία, ένα παιδί που στο πέρασμα του σπέρνει όλεθρο και φόβο, ένα παιδί που νομίζει πως του ανήκει ο κόσμος και λειτουργεί και συμπεριφέρεται με αίσθηση κυριότητας (sense of entitlement), εμείς κι αν το ανεχόμαστε κι αν το αντέχουμε, οι γύρω όταν θα μεγαλώσει δεν θα το αντέχουν!
Δεν θα μπορεί να έχει φίλους, να έχει υγιείς σχέσεις στη ζωή του, θα ταλαιπωρεί και θα ταλαιπωρείται.
Εάν στο σπίτι μας έχουμε ένα παιδάκι εγωκεντρικό και απαθές για το τι συμβαίνει γύρω του, ένα παιδάκι που σκιάζεται από τον κάθε νταή και δεν ανοίγει το στόμα του να μιλήσει να προστατεύσει τα δικαιώματα των άλλων που εκφοβίζονται μπροστά του, ας σκεφτούμε πως αυτό το παιδάκι μπορεί στο μέλλον να γίνει ένας ενήλικας που να μην γνοιάζεται για τον συν-άνθρωπο και να μην έχει ενσυναίσθηση και ανθρωπιστικές αξίες. Αν μας ενδιαφέρει δηλαδή, να έχουν τα παιδιά μας αυτές τις ιδιότητες.
Αν στο σπίτι μας έχουμε ένα παιδί ευάλωτο στη βία, των άλλων και την δική μας, ας σκεφτούμε πως μεγαλώνοντας που δεν θα είμαστε εμείς εκεί για να το καταπιέζουμε και να το ταλαιπωρούμε, θα βρεθούν πολλοί άλλοι. Και χειρότεροι από εμάς. Και το παιδί μας θα το έχουμε προετοιμάσει ως το τέλειο θύμα για κάθε κακοποιό.
Η αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού αφορά όλους τους γονείς. Και αυτούς που τα παιδιά τους δρουν ως θύτες, και αυτούς που δρουν ως θύματα, αλλά και αυτούς που δρουν ως απαθείς παρατηρητές.
Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος

Έχει κάτι ανθρωπάκια μικρά, πολύ μικρά.
Μικρά στο μπόι της ψυχής, γιατί αυτό έχει σημασία.
Που νομίζουν πως τους ανήκουν οι πάντες και τα πάντα.
Που θεωρούν πως έχουν μόνο δικαιώματα και καθόλου υποχρεώσεις.
Που δεν σέβονται τον άνθρωπο και πατούν επί πτωμάτων προκειμένου να γίνει το δικό τους.
Που νομίζουν πως δικαιούνται να χρησιμοποιούν τον άλλον αδίστακτα.
Και που γελούν πονηρά και χαιρέκακα την ώρα που νομίζουν πως σε έχουν ξεγελάσει, ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορούν να παίξουν με τη νοημοσύνη σου.

Νομίζουν πως είναι όλοι σαν κι αυτούς.
Μικροί, φοβισμένοι, εγωκεντρικοί και με αίσθημα κυριότητας.
Πως δεν έχει ανθρώπους με φιλότιμο, επειδή οι ίδιοι δεν έχουν, και πως δεν έχει ανθρώπους με λεβεντιά, επειδή οι ίδιοι σκιάζονται και γλύφουν την εξουσία. Και νομίζουν πως μπορούν να σε ξεγελάσουν ή να σε φοβίσουν.
Ο φόβος για μένα είναι συνώνυμος με τον σεβασμό. Και σέβομαι μόνο πρόσωπα και οντότητες που αξίζουν σεβασμού.
Και η αυτών τοξικότητα δεν αξίζει σεβασμού.

Θα τους εκδικηθώ;
Όχι!
Δεν θα τους κάνω την χάρη να τους μοιάσω.
Απλώς θα αποσύρω το φιλότιμο, την ανιδιοτελή προσφορά και την αγάπη μου.

Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος και συγγραφέας.

Ξανθή, αλλά βαμμένη.