Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς πλησιάζουν και όλοι τρέχουμε να προετοιμαστούμε για το μεγάλο γεγονός. Η ξενόφερτη παράδοση από την μια, η κουλτούρα μας από την άλλη, τα όνειρα των παιδικών μας χρόνων, μας προσανατολίζουν στο να θεωρούμε μεγάλες αυτές τις μέρες. Και να περιμένουμε πολλά. Από τον εαυτό μας. Κυρίως ως προς την συναισθηματική απόδοσή του. Περιμένουμε πως πρέπει να νιώθουμε εξαιρετικά και να απολαύσουμε στο μέγιστο βαθμό την εμπειρία των Χριστουγέννων.

Στον τίτλο ρωτώ αν θα καταφέρουμε να είμαστε ευτυχισμένοι αυτές τις γιορτές. Στην ερώτησή μου εμπεριέχεται τόσο το στοιχείο της προσπάθειας για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, όσο και αυτό της προηγούμενης αποτυχίας. Πολλοί άνθρωποι παραπονιόμαστε πως ειδικά στις γιορτές αυτές νιώθουμε να μας βαραίνει η κατάθλιψη, ή ένα αίσθημα αποτυχίας να φτάσουμε στον ύψιστο βαθμό ευδαιμονίας που περιμένουμε. Έχουμε στο μυαλό μας δηλαδή την εικόνα πως αυτές τις μέρες όλοι είναι χαρούμενοι και ευτυχισμένοι και πως είμαστε κατά κάποιον τρόπο αποτυχημένοι εάν δεν καταφέρουμε να νιώσουμε έτσι.

Πόσοι όμως πραγματικά νιώθουν ευτυχισμένοι και χαρούμενοι αυτές τις μέρες; (Εκτός από τα παιδιά φυσικά, που εάν δεν ζουν μέσα σε προβληματικές οικογένειες και καταστάσεις, λόγω δώρων, σχόλης και γιορτινής ατμόσφαιρας είναι η καλύτερη τους!)

Πόσοι όντως χτυπούνε κόκκινο στο βαρόμετρο της ευτυχίας τα Χριστούγεννα;

Θα έλεγα πως όχι τόσοι πολλοί όσο νομίζουμε. Η ευτυχία δεν είναι κάτι που έρχεται κατά παραγγελίαν. Η χαρά δεν επιβάλλεται έξωθεν, αναβλύζει έσωθεν. Δεν μπορείς να πας σε ένα ακριβό μαγαζί να αγοράσεις ένα πακέτο ευτυχίας όπως μπορείς να πάρεις ένα ωραίο φόρεμα ή ένα εντυπωσιακό κουστούμι για να ντύσεις τον εξωτερικό εαυτό σου. Τα πλαστά χαμόγελα στα πάρτι και τα ρεβεγιόν προκαλούν ρυτίδες και θυμίζουν καλομακιγιαρισμένους κλόουν που αν τους κοιτάξεις προσεκτικά η χαρωπή τους φάτσα ανατρέπεται σε θλιβερή, σαν τις διπλές μαγικές εικόνες των παιδικών μας χρόνων, ένα πράγμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας, ίσως κι εμείς, αδυνατούμε να νιώσουμε την επιβεβλημένη ευτυχία των εορτών. Ίσως γιατί ξεχάσαμε πολύ καιρό τον εαυτό μας, τον αφήσαμε να βουλιάξει στην θλίψη, την ανία, την μοναξιά. Παραβλέπαμε τα προβλήματά μας και τις εσωτερικές μας συγκρούσεις. Αφήσαμε τον εαυτό μας αφρόντιστο. Κόβουμε τα μαλλιά μας μια φορά το μήνα, τα χτενίζουμε 2 φορές την εβδομάδα, επισκεπτόμαστε την αισθητικό μας, την διαιτολόγο μας, αγοράζουμε ο,τι γουστάρει η ψυχή μας,(ή τουλάχιστον αγοράζαμε μέχρι πρότινος :-), αλλά δεν τρέφουμε την ψυχή μας με πνευματικές τροφές, δεν επισκευάζουμε την καρδιά μας όταν ραγίσει, δεν προσέχουμε για να έχουμε τις σχέσεις μας.

Πώς περιμένουμε λοιπόν, να ανταποκριθεί το συναίσθημα μας στο πνεύμα τον εορτών καταναγκαστικά; Να νιώθουμε δηλαδή ευτυχισμένοι μόνο και μόνο επειδή είναι Χριστούγεννα;

Δεν γίνεται έτσι απλά. Χρειάζεται προετοιμασία ολόχρονη η ψυχή για να μπορεί να απολαμβάνει και να γεύεται τις χαρές του πνεύματος. Χρειάζεται άσκηση και εξάσκηση στην ευτυχία. Για να μην γίνω συνηθισμένη να αναλύσω και ένα σωρό λόγους για τους οποίους τις γιορτές είναι ιδιαίτερα δύσκολο για κάποιους ανθρώπους να περάσουν καλά. ( προβληματικές οικογενειακές σχέσεις, οικονομικά προβλήματα, τραύματα του παρελθόντος συνδεδεμένα με αυτές τις μέρες όπως αλκοολικοί γονείς, εθισμένοι στον τζόγο κ.λ.π.).

Θα τα καταφέρουμε λοιπόν αυτές τις γιορτές να περάσουμε καλά; Πώς;

Πρώτον, ας σταματήσουμε να προσπαθούμε. Η ευτυχία και η χαρά δεν προγραμματίζονται, έρχονται από μόνα τους, η προσπάθεια στερεί τον αυθορμητισμό, απαραίτητο στοιχείο της ψυχαγωγίας. Μπορούμε όμως να προγραμματίσουμε να πάρουμε άδεια από τις δουλειές μας, να κανονίσουμε εξόδους και τραπέζια με φίλους, να βρούμε ώρα να παίξουμε με τα παιδιά μας… Χωρίς να περιμένουμε πυροτεχνήματα… Έτσι απλά και χαλαρά.

Και δεύτερον, ας αρχίσουμε από πριν να φροντίζουμε για την ψυχή μας. Ας εντοπίσουμε τα πράγματα που μας στενοχωρούν. Ας κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας να δούμε τα πραγματικά προβλήματά μας. Ας αναζητήσουμε ουσιαστικές λύσεις. Ας βάλουμε το μαχαίρι στο κόκαλο. Ας έχουμε το θάρρος να καθαρίσουμε τις πληγές μας για να τους δώσουμε την ευκαιρία να επουλωθούν. Κι αν αυτό χρειαστεί, γιατί να μην πάρουμε και την βοήθεια ειδικού για αυτό; Όπως πάμε στον κομμωτή μας ή στον ποδίατρό μας; Γιατί όχι; Ας αφαιρέσουμε τους κάλλους και από την ψυχή μας.

Εγώ φέτος αποφάσισα να μην περιμένω να περάσω καλά. Περιμένω μόνο να ξεκουραστώ. Να κοιμηθώ περισσότερες ώρες και να συναντήσω συγγενείς και φίλους αγαπημένους που τους παραμελώ λόγω των ωραρίων εργασίας μου που δεν συμπίπτουν με αυτά των υπολοίπων. Ένα διάλειμμα από την δουλειά και μια ευκαιρία για ξεκούραση και ψυχαγωγία. Μια αναγέννηση. ʼλλωστε, αυτό δεν είναι και το μήνυμα των Χριστουγέννων; Η Γέννηση του Χριστού να ξαναγεννήσει τις δικές μας ψυχές. Από καρδιάς μας το εύχομαι…!

το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά το 2006

Η ώρα εκείνη που οι γονείς μας μεγαλώνουν, γερνούν και μετατρέπονται σε αδύναμα γεροντάκια είναι δύσκολη για όλους μας. Τους έχουμε συνηθίσει «ψηλούς», περήφανους, δυνατούς, αλάθητους μέχρι την εφηβεία μας. Και ίσως αντιπαθητικούς, ενοχλητικούς, παρεμβατικούς μετέπειτα. Όπως και να έχει το πράγμα, η σχέση του ανθρώπου με τους γονείς του μπαίνει σε μια ιδιαίτερη καμπή όταν αυτοί φτάσουν στην τρίτη ηλικία.

Ως ψυχολόγος, συναντώ κυρίως ανθρώπους με προσωπικά και συναισθηματικά προβλήματα κάθε είδους. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, οι δύσκολες σχέσεις με τους γονείς είναι πάντα γεγονός. Είτε πρόκειται για εφήβους, νέους ανθρώπους στο ξεκίνημά τους ή ακόμα και μεσήλικες. Οι δύσκολες σχέσεις με τους γονείς μας αποτελούν ίσως την υπ’ αριθμόν ένα αιτία για τη δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων.

Σε πολλές περιπτώσεις η λύση του γόρδιου δεσμού είναι αυτή που έδωσε ο Μέγας Αλέξανδρος. Να κοπεί δηλαδή. Όντως υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να ησυχάσουν σε μια συγκεκριμένη φάση στη ζωή τους, αν δεν σταματήσουν να έχουν επαφές με τους δικούς τους. Εννοείται όταν αυτοί είναι παρεμβατικοί στη ζωή των παιδιών τους, όταν δημιουργούν προβλήματα στους γάμους τους, όταν δεν δέχονται τους συντρόφους των παιδιών τους και γενικά όταν δεν σέβονται το γεγονός πως είναι ενήλικοι και επεμβαίνουν στη ζωή τους. Πολλοί άνθρωποι λοιπόν, ηθελημένα ή άθελά τους χαλούν τις σχέσεις τους με τους γονείς τους προκειμένου να βρουν την ηρεμία και την ησυχία να προχωρήσουν με τη ζωή τους. Αναγκαστικά.

Παρόλο που σε πολλές περιπτώσεις υποστήριξα τέτοιες αποφάσεις, των παιδιών δηλαδή να διακόψουν σχέσεις με τους γονείς τους, πάντα βρίσκω πως κάτι τέτοιο δεν είναι η τέλεια λύση. Μπορεί να βρίσκει ο άνθρωπος την ησυχία και την ηρεμία που χρειάζεται, η ψυχή του όμως παραμένει μονίμως πληγωμένη. Δυσκολεύεται να βιώσει πλήρως τη χαρά και τη διασκέδαση. Πάντα κάτι του λείπει.  Μια σκιά στις ωραίες στιγμές του, μια ακαθόριστη λύπη. Ο άνθρωπος μακριά από τη γονική αγάπη και αποδοχή δυσκολεύεται ιδιαίτερα να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του και να χαρεί τη ζωή του.

Έτσι, όταν οι γονείς του, φτάσουν στην τρίτη ηλικία, όταν «κάτσει η πυρά τους», όταν φτάσουν στο σημείο να χρειάζονται τη βοήθεια και την προστασία των παιδιών τους, πιστεύω πως τότε είναι η καταλληλότερη ευκαιρία για τη συμφιλίωση με τα ενήλικα παιδιά τους. Και αυτή η συμφιλίωση με τους γονείς θα δώσει και την πολυπόθητη συμφιλίωση με τον εαυτό μας και την ικανότητα για χαρά και ευτυχία.

Πώς το επιτυγχάνουμε όμως αυτό; Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε τους ηλικιωμένους γονείς μας, ειδικά εάν ποτέ δεν το καταφέραμε στα ενήλικα μας χρόνια;

Πρώτα απ’ όλα, ας έχουμε υπόψη μας πως οι γονείς μας τώρα βρίσκονται σε μια ευάλωτη θέση. Έστω κι αν παρουσιάζονται ακόμα «σκληροί» και άκαμπτοι, μέσα τους σίγουρα συγκλονίζονται από το φόβο της αρρώστιας και του θανάτου. Τους 2 ίσως πιο βασικούς φόβους του ανθρώπου, οι οποίοι θεριεύουν στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Ευάλωτη θέση φυσικά όχι για να τους εκμεταλλευτούμε, αλλά για να μπορέσουμε να τους προσεγγίσουμε. Να έρθουμε κοντά τους, να συμμετέχουμε στα συναισθήματά τους, να μοιραστούμε μαζί τους το φόβο τους. Ο φόβος και η ανησυχία όταν μοιράζονται ελαττώνονται, δεν αυξάνουν. Ενώ η χαρά και η ευφορία πολλαπλασιάζονται …  Γι’ αυτό ίσως και ο άνθρωπος χρειάζεται απαραίτητα τη συντροφιά. Για να αυξάνει τις χαρές του και να μειώνει τις λύπες του.

Προσφέρουμε λοιπόν συντροφιά στους γονείς μας. Ποιοτική συντροφιά με κουβέντα ανοιχτή, καθαρή από το βάθος της μιας καρδιάς στην άλλη. Παραμερίζουμε τα παράπονά μας και τα δικά μας αρνητικά συναισθήματα για αυτούς και επιδιώκουμε να μπούμε στα παπούτσια τους, να κατανοήσουμε τη θέση τους. ΄Ηδη οι περισσότεροι από εμάς έχουμε παιδιά, είμαστε κι εμείς γονείς κι αυτό το κάνει σίγουρα πιο εύκολο.

Ξεκινούμε ακούγοντας ξανά τις ιστορίες τους. Οι παππούδες έχουν πάντα τη συνήθεια να διηγούνται ιστορίες από τη ζωή τους, φέρνοντας έτσι πιο κοντά το παρελθόν, συμπτύσσοντας το χρόνο για να μπορέσουν να ρουφήξουν όλη την ενέργεια που χρειάζονται για να νιώσουν ακόμα ζωντανοί. Η αφήγηση των ιστοριών τους, από την παιδική και τη νεανική τους ηλικία, έχει όμως και έναν άλλο σκοπό. Να δώσουν την ευκαιρία στον εαυτό τους και στους άλλους να καταλάβουν καλύτερα το παρελθόν, να ξορκίσουν τον πόνο και την ενοχή που αυτό κουβαλά. Να εξαγνίσουν την ψυχή τους και να την καθαρίσουν από τα φαντάσματα του παρελθόντος. Ας ακούσουμε ξανά λοιπόν τις ιστορίες τους προσεκτικά, με άγρυπνο αυτί και ανοιχτά μάτια. Τι θέλουν να μας πουν μέσα από αυτές; Τι δύσκολες εμπειρίες είχαν; Ποια τραύματα κουβαλούν στην ψυχή τους;  Πόσο πόνο; Ίσως έτσι καταλάβουμε καλύτερα τη συμπεριφορά τους απέναντί μας όλα αυτά τα χρόνια, από τον καιρό που μας γέννησαν μέχρι σήμερα. Γιατί μας θύμωναν, γιατί μας έκαναν παρατηρήσεις, γιατί μας χτυπούσαν ίσως, γιατί δεν μπορούσαν να μας δείξουν αγάπη και στοργή…

Ξέρετε πόσο λυτρωτικό μπορεί να γίνει αυτό; Πόση ανακούφιση μπορεί να φέρει στην καρδιά, πόσα παράπονα από χρόνια να απαλείψει;

Ας επαλείψουμε με βάλσαμο αγάπης τις καρδιές των γερασμένων γονιών μας. Ας προσπαθήσουμε να τους καταλάβουμε και να μοιραστούμε μαζί τους τις εμπειρίες της δικής τους ζωής. Οι οποίες, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, επηρεάζουν και τη δική μας ζωή. Απαρτίζουν ένα σημαντικό κομμάτι του υποσυνείδητου μυαλού μας. Αποτελούν μεγάλο μέρος της ψυχικής μας ιστορίας που χωρίς την διαλεύκανσή του δεν μπορούμε να καταλάβουμε πλήρως τον εαυτό μας. Δίνοντας αγάπη και κατανόηση στους γερασμένους γονείς μας κάνουμε ένα μεγάλο δώρο στον εαυτό μας. Ξεφορτωνόμαστε το βάρος των ανεπίλυτων συγκρούσεων, των προσωπικών διαφωνιών, της ανέκφραστης δυστυχίας στην έλλειψη της πατρικής και μητρικής αγάπης. Το σκεφτήκαμε άραγε ποτέ πως τώρα, που οι γονείς μας ετοιμάζονται για το τελευταίο ταξίδι, τώρα που οι σωματικές τους δυνάμεις τους εγκαταλείπουν, μας δίνεται μια θαυμάσια ευκαιρία να γίνουμε εμείς γονείς τους; Να τους εκδικηθούμε γλυκά ανταποδίδοντας με αγάπη και κατανόηση την όποια δική τους παράλειψη του παρελθόντος; Γιατί μόνο παράλειψη και άγνοια μπορεί να θεωρηθεί η «κακία» των γονιών προς τα παιδιά τους. Κακοί χειρισμοί που μας πλήγωσαν και μας σημάδεψαν εν αγνοία τους. Όσοι από εμάς γίναμε γονείς μπορούμε τώρα να το κατανοήσουμε αυτό. Ούτε εμείς πληγώνουμε ηθελημένα τα παιδιά μας. Κι όμως τους στενοχωρούμε άθελά μας τόσες φορές…

Θυμάμαι ένα συγκινητικό σκηνικό όταν ήμουν μόλις 2-2,5 χρονών. Μου το επιβεβαίωσε αργότερα και η μητέρα μου. Είχαμε πάει για ένα οικογενειακό πικ νικ οι γονείς μου κι εγώ, ο αδελφός μου τότε δεν είχε ακόμη γεννηθεί. Κι εκεί παίζαμε ένα παιχνίδι. Εγώ να είμαι η μαμά τους κι αυτοί τα παιδιά μου. Παιχνίδι ρόλων που τόσο ενθουσιάζει τα παιδιά. Θυμάμαι πως σε κάποια φάση κουράστηκα τόσο πολύ από τις ευθύνες και το άγχος του «γονιού»  που έβαλα τα κλάματα και ζητούσα σπαρακτικά να επανέλθω και να γίνουν αυτοί ξανά οι γονείς μου… Η διαφορά όμως είναι πως τώρα, που είμαστε ενήλικοι, μπορούμε να παίξουμε μια χαρά το ρόλο του γονιού για τους γονείς μας και να σηκώσουμε άνετα τις ευθύνες τους. Μια γλυκιά εκδίκηση. Για τη σωτηρία της ψυχής, της δικής τους και της δικής μας….

Σας το εύχομαι…

το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά τέλη του 2006

Η σύγχρονη κυπριακή κοινωνία είναι πολύ διαφορετική από ότι πριν 20 – 30 χρόνια. Οι άνθρωποι έχουν αλλάξει, οι δομές της κοινωνίας έχουν διαφοροποιηθεί. Στη σημερινή εποχή έχει γίνει αναγκαστική ή συνειδητή επιλογή εργένικου τρόπου ζωής από όλο και περισσότερους ανθρώπους. Κι αυτό φυσικά λόγω της κατακόρυφης αύξησης των διαζυγίων, της οικογενειακής αποξένωσης και της αστικοποίησης.

Έτσι, όλο και περισσότεροι ενήλικοι άνθρωποι ζούμε μόνοι και προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να διαβούμε στην δύσκολη μοναξιά μας. Ποια είναι όμως η διαφορά της μοναξιάς από την μοναχικότητα;

Όταν μιλούμε για μοναξιά αναφερόμαστε στην δυσβάστακτη συναισθηματική κατάσταση ενός ανθρώπου που ζει μόνος και δεν το απολαμβάνει, το φέρει βαρέως και το βιώνει ως καταδίκη.

Όταν μιλούμε για μοναχικότητα εννοούμε την ευχάριστη συναισθηματική κατάσταση ενός ανθρώπου που παρόλο που ζει μόνος, έχει βρει τρόπους ώστε να απολαμβάνει το χρόνο του και να νιώθει χρήσιμος και δημιουργικός.

Πολύ δύσκολο να επιτύχει κανείς δημιουργική μοναχικότητα…

Πώς μπορούμε, λοιπόν να αντέξουμε τη μοναξιά μας και να τη μεταβάλουμε σε δημιουργική μοναχικότητα;

1. Σταματούμε να κλαίμε τη μοίρα μας και αποδεχόμαστε την κατάσταση.Αποδεχόμαστε πως ζούμε μόνοι, πως ο γάμος ή η σχέση μας δεν υφίσταται πλέον.
2. Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συνέβηκε στη ζωή μας μέχρι τώρα και να απομονώσουμε το δικό μας κομμάτι της ευθύνης. Ίσως το διάβασμα βιβλίων αυτοβοήθειας ή η ψυχοθεραπεία να βοηθήσουν σ΄αυτό.
3. Τώρα είναι η κατάλληλη ευκαιρία να επιδοθούμε στα χόμπι μας και να εκπληρώσουμε τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας σχετικά με σπουδές και οτιδήποτε σχετικό με καλλιέργεια, μόρφωση, ανάπτυξη.
4. Είναι πολύ καλή ιδέα να δημιουργήσουμε ένα φιλικό δίχτυ που να μας προστατεύει στις δύσκολες ώρες, αλλά και να γεμίζει τις ευχάριστες. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και έχει ανάγκη την ανθρώπινη συντροφιά. Επιδιώκουμε λοιπόν να δημιουργήσουμε φιλίες με νέους ανθρώπους που ίσως βρίσκονται σε παρόμοια θέση με εμάς.
5. Αν πάσχουμε από κατάθλιψη, αναζητούμε συγκεκριμένη βοήθεια ειδικού. Δεν αφήνουμε τη θεραπεία της έτσι, στην τύχη.
6. Προσπαθούμε να τονώσουμε και να διατηρήσουμε καλές σχέσεις με τα άτομα της οικογένειάς μας. Και αν αυτές οι σχέσεις είναι υπερβολικές και αρρωστημένες, τότε τις εξυγιαίνουμε ή τις αραιώνουμε.
7. Αν είμαστε άτομα που είμαστε κλειστά από φόβο και ανασφάλεια στην περίπτωση αναζήτησης νέου συντρόφου, προσπαθούμε να ξεπεράσουμε αυτές τις δυσκολίες μας. Αν χρειαστεί και με ψυχοθεραπεία.
8. Αν νιώθουμε απελπισμένοι και πως η εύρεση ενός νέου συντρόφου είναι πανάκεια στα προβλήματά μας, προσπαθούμε να ηρεμήσουμε και να βρούμε τις ισορροπίες μόνοι μας για να ετοιμαστούμε σωστά για μια νέα σχέση στη ζωή μας. Όταν σταματήσουμε να ψάχνουμε απεγνωσμένα τότε θα έρθει κάτι καλό. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά, επιδίδονται με διαθέσεις εμμονής στο κυνήγι ανεύρεσης συντρόφου. Και το τραγικό είναι πως έτσι δυσκολεύονται πολύ στο να τον βρουν ή βρίσκουν πλέον ακατάλληλους συντρόφους. Όταν όμως ηρεμήσουμε και σταματούμε να ψάχνουμε απελπισμένα, τότε θα τραβήξουμε κοντά μας τα κατάλληλα άτομα, με την άνετη και χαλαρή διάθεσή μας. Κανένας δεν το διακινδυνεύει να εμπλακεί συναισθηματικά με ένα άτομο που παρουσιάζεται ανασφαλές και είναι έτοιμο να προσκολληθεί πάνω σε κάποιον μόλις τον γνωρίσει.

Δεν είναι και τόσο τραγικά τα πράγματα.

Είναι διαφορετική όντως η σημερινή κοινωνία.

Δύσκολο να ζει κανείς, σ\αυτή, αλλά μας δίνει και την ευκαιρία για ευτυχία και για τομές που οι προηγούμενες γενιές ούτε να ονειρευτούν δεν τολμούσαν!

το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά το 2006

Σεπτέμβρης μήνας, ανοίγουν τα σχολεία και … τα πρωτάκια μας όλο αγωνία και χαρά ξεκινούν για πρώτη φορά το δημοτικό σχολείο. Κι εμείς οι γονείς; Χαρά, περηφάνια, αγωνία επίσης;

Ο γιος μου φέτος ήδη πάει στην Τετάρτη δημοτικού και φαίνεται πως ξέχασα πως ήταν όταν πρωτοπήγε στην πρώτη. Η κόρη μου όμως δεν με αφήνει να το περάσω απαρατήρητο. Πρώτη της χρονιά στο δημοτικό και όλο το σπίτι πρέπει να χορέψει σ’ αυτόν τον χορό. Σχολικά, τσάντα, παπούτσια, τετράδια, βιβλία. Και η στολή… τι όμορφα και χαριτωμένα που είναι τα μικρά με τη στολή…

Πώς στ’αλήθεια μπορούμε να βοηθήσουμε τους μικρούς μαθητές της 1ης δημοτικού να εισέλθουν ομαλά στη νέα τους ζωή;

1. Προσπαθούμε να καθαρίσουμε τον εαυτό μας από οποιοδήποτε άγχος ή απωθημένα συναισθήματα που έχουμε εμείς οι ίδιοι για αυτό που συμβαίνει. Πολλές φορές οι γονείς είμαστε πιο αγχωμένοι από τα παιδιά και τους το μεταδίδουμε. ʼγχος  για το αν θα πάνε ομαλά στο σχολείο, αν θα τα πηγαίνουν καλά, αν θα διαβάζουν χωρίς προβλήματα, πώς θα προλαβαίνουμε εμείς όλες τις αυξημένες υποχρεώσεις που απαιτεί η νέα κατάσταση. Κι αυτό το άγχος, άθελά μας, το μεταδίδουμε στα παιδιά μας. Ακόμα κι αν δεν τους μιλούμε ανοιχτά γι’ αυτό, και εάν προσπαθούμε να μην ξεσπούμε πάνω τους, το άγχος μας υπάρχει και τα παιδιά μας το προσλαμβάνουν μέσα από την επαφή μας με αυτά. Το ίδιο συμβαίνει και με τα απωθημένα μας. Ανεκπλήρωτα όνειρα, ελπίδες, απογοητεύσεις, αρνητικές εμπειρίες σε σχέσεις με την δική μας σχολική εμπειρία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως το παιδί μας είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος  από εμάς με τη δική του προσωπικότητα, τα δικά του ταλέντα και φυσικά τις δικές του αδυναμίες. Δε σημαίνει πως αν εμείς δυσκολευόμασταν με κάποια μαθήματα το ίδιο θα συμβεί και στο παιδί μας. Ή εάν εμείς ήμασταν άριστοι μαθητές, το ίδιο πρέπει οπωσδήποτε να επιτύχει και το μικρό μας. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και έχει το δικαίωμα στη δική του προσωπική ιστορία.
2. Απλοποιούμε τη ζωή και την καθημερινότητα μας ώστε να έχουμε τον απαιτούμενο χρόνο για να αφουγκραστούμε τα συναισθήματά τους και να ακούσουμε την εμπειρία τους αυτές τις πρώτες μέρες. Δε λέω να αφιερώσουμε όλο τον ελάχιστο χρόνο μας στα παιδιά, αλλά τουλάχιστον τις πρώτες εβδομάδες χρειάζονται να είμαστε εκεί γι’ αυτά και πρόθυμοι να ακούσουμε αυτά που έχουν να μας πουν και να παρατηρήσουμε τη συμπεριφορά τους, ώστε εάν έχουν τυχόν δυσκολίες προσαρμογής να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε έγκαιρα.
3. Καθορίζουμε από την αρχή πρόγραμμα για να τα βοηθήσουμε να λειτουργήσουν όσο καλύτερα στη νέα τους ζωή. Βολική ώρα διαβάσματος και ύπνου. Αν δεν προγραμματιστούμε και τα ίδια και εμείς θα κουραζόμαστε περισσότερο και δεν θα μπορούμε να λειτουργήσουμε. Θα έλεγα πως 1 ώρα διαβάσματος είναι και πολλή για τόσο μικρά παιδιά και αυτή είναι καλύτερο να είναι νωρίς το απόγευμα, τουλάχιστον 1 ώρα μετά το μεσημεριανό φαγητό. Όσο για τον ύπνο καλύτερα να είναι αρκετά νωρίς, τουλάχιστον μέχρι τις 9 μμ ώστε να έχουν αρκετή ώρα για να ξεκουράζονται και να έχουν ενέργεια. Όσο πιο αποφασιστικοί είμαστε στην τήρηση αυτών των προγραμμάτων τόσο πιο εύκολα θα το πάρουν απόφαση και τα παιδιά και θα το ακολουθήσουν. Όπως για όλες τις καινούριες ρουτίνες που εισάγουμε στα παιδιά μας, απαιτείται τουλάχιστον 1 εβδομάδα συνεχών προσπαθειών και αποφασιστικότητας για να το χωνέψουν και να το εφαρμόζουν. Κι εμείς πρέπει να πάρουμε απόφαση πως στις συγκεκριμένες ώρες θα χρειαστεί να επιδείξουμε περισσότερη ενεργητικότητα για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους. Καταλαβαίνω από πρώτο χέρι πόσο κουρασμένοι είμαστε οι γονείς και πόσα πολλά έχουμε στο κεφάλι μας… Αν όμως παραμελήσουμε την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων διαβάσματος και ύπνου θα βρεθούμε στο τέλος με περισσότερη κούραση, κόπο και αναστάτωση όλης της οικογένειας.(Να γιατί προτιμώ τις διακοπές!!)
4. Φροντίζουμε ώστε τα παιδιά μας να έχουν καθημερινά τουλάχιστον 2 ώρες παιχνίδι. Δεν είναι καλό να προσλάβουν τη μετάβασή τους στο δημοτικό ως το τέλος της ξεγνοιασιάς τους. Και γι’αυτό ίσως είναι καλή ιδέα να μην τα φορτώσουμε με περιττά απογευματινά μαθήματα. Εκτός βέβαια από τα ευχάριστα διαλείμματα της γυμναστικής, των μαθημάτων χορού, το κολύμπι και γενικά τα αθλήματα που θα τα βοηθήσουν τόσο σωματικά όσο και πνευματικά. Έχουν χρόνο για να ταλαιπωρούνται με φροντιστήρια μαθημάτων…
5. Είναι καλή ιδέα, ειδικά στο πρώτο σχολικό τρίμηνο, να διατηρούμε τακτική επικοινωνία με το δάσκαλο των παιδιών μας ώστε να προλάβουμε νωρίς τυχόν δυσκολίες στη συμπεριφορά αλλά και στη μάθηση. Αυτό δε σημαίνει φυσικά πως πρέπει να καταντήσουμε «τσιμπούρια» στους δασκάλους που έχουν κι αυτοί ένα σωρό ευθύνες και κούραση στο κεφάλι τους. Η ισορροπία  μπορεί να βρεθεί σε μια ολιγόλεπτη συνάντηση την εβδομάδα. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε και στο σχολικό πρόγραμμα καθορίζεται μια σχολική περίοδος την εβδομάδα για επισκέψεις γονέων.
6. Βάζουμε ως στόχο να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να συνηθίσουν σε ένα όσον το δυνατόν λιγότερο εξαρτημένο τρόπο διαβάσματος από εμάς. Είναι φυσικό στην αρχή να μας χρειάζονται κοντά τους όταν διαβάζουν, και κακά τα ψέματα η σχολική εργασία στο σπίτι ειδικά στην πρώτη δημοτικού προϋποθέτει και την ενεργή ανάμειξη του γονιού. Αυτό όμως κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει και να αναπτύξουν την δική τους πρωτοβουλία. Θα με ρωτήσετε όμως, ποια είναι η κατάλληλη περίοδος γι’ αυτό? Θα έλεγα πως είναι καλή ιδέα μέχρι το τέλος της πρώτης δημοτικού να μας χρειάζονται όλο και λιγότερο δίπλα τους. Δείχνοντας εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και εμπνέοντας τους θάρρος μπορούμε να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν πως το διάβασμα είναι αποκλειστικά δική τους δουλειά και ευθύνη. Εμείς εξάλλου το βγάλαμε το δημοτικό. Τώρα είναι η δική τους σειρά! Αυτό δε σημαίνει πως δεν θα απαντούμε στις απορίες τους κατά τη διάρκεια της μελέτης τους, ή πως δεν θα τους επεξηγούμε τις οδηγίες μιας άσκησης εάν δεν τις κατανοούν. Δεν γίνεται όμως να τα κάνουμε εμείς όλα γι’ αυτούς, καταδικάζοντας τους να παραμείνουν άβουλοι και να μάθουν λιγότερα πράγματα. Εξάλλου, αυτό που μετρά στις διάφορες σχολικές και εξωσχολικές εξετάσεις στη συνέχεια είναι η κριτική ικανότητα και η δημιουργική σκέψη. Στοιχεία που μόνο με την ανάπτυξη πρωτοβουλίας στο διάβασμα μπορούν να καλλιεργηθούν.
7. Τέλος, θεωρώ πως ένα δύσκολο εγχείρημα που έχουμε να επιτύχουμε, είναι να αφήσουμε τα παιδιά μας τόσο ελεύθερα ώστε να αισθανθούν και να χαρούν πως μεγαλώνουν και ταυτόχρονα να τους βάλουμε όρια ασφαλείας ανάλογα με την ηλικία τους και φυσικά να μπορούμε να τα προστατεύουμε από τους νέους κινδύνους εφόσον τώρα μπαίνουν σε ένα πολύ μεγαλύτερο σχολικό χώρο με παιδιά τα οποία είναι ακόμα και 6 χρόνια μεγαλύτερα τους. Και για να μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι τέτοιο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι εμείς οι γονείς να μην είμαστε προσκολλημένοι πάνω τους και να έχουμε παράλληλα με την γονεϊκή μας ιδιότητα και μια ολοκληρωμένη προσωπική ζωή, χωρίς ενοχές και τύψεις. . .

Καινούρια σχολική χρονιά λοιπόν και καινούρια στάδια για τα πρωτάκια μας και τους … «ανήσυχους» (!!) γονείς τους…

Εύχομαι το καλύτερο για τα παιδιά μας και μια όσο πιο ήρεμη και ισορροπημένη χρονιά για μας. Και … δε χάθηκε ο κόσμος αν δεν αριστεύσουμε στην πρώτη δημοτικού! Έχουμε άλλα 11 χρόνια σχολικής ζωής μπροστά μας! Παρασύρομαι κι εγώ και μιλάω στην πρώτη πληθυντικού… όπως και όλοι οι «κολλημένοι» γονείς.

Καλή Σχολική πλέον Χρονιά!

το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά τον Σεπτέμβριο του 2006